Zespół suchego oka to jedna z najczęstszych chorób narządu wzroku.
Zespół suchego oka to jedna z najczęstszych chorób okulistycznych. Według szacunków problem suchych oczu dotyka co szóstego dorosłego mieszkańca Niemiec. Zaburzenia filmu łzowego mogą powodować uszkodzenia powierzchni oka i wywoływać stan zapalny. Nieleczony zespół suchego oka powoduje dolegliwości, takie jak pieczenie, swędzenie i uczucie ciała obcego pod powiekami. Może też objawiać się nadmiernym łzawieniem lub pogorszeniem widzenia co powoduje obniżenie jakości życia.
Film łzowy
Zespół suchego oka jest skutkiem zaburzeń filmu łzowego. Zdrowy film łzowy składa się z trzech warstw: warstwy mucynowej (śluzowej) bezpośrednio pokrywającej rogówkę, fazy wodnej oraz zewnętrznej warstwy lipidowej.
Funkcje filmu łzowego:
- odżywienie rogówki
- nawilża i chroni powierzchnię oka przed infekcjami
- utrzymuje gładką powierzchnię rogówki, która zapewnia optymalną ostrość widzenia
- tworzy warstwę nawilżającą, która chroni przed otarciami powierzchni oka podczas mrugania
Funkcje warstwy lipidowej:
- zapobiega nadmiernemu parowaniu leżącej pod nią warstwy wodnej i wysuszaniu oczu,
- stabilizuje fazę wodną filmu łzowego.
Stabilność warstwy lipidowej jest zależna od mechanizmu mrugania i pracy gruczołów Meiboma. Gruczoły Meiboma są rozmieszczone w dolnej i górnej powiece, a ujścia gruczołów znajdują się na krawędzi powieki. Gruczoły te produkują oleistą wydzielinę, z której składa się warstwa lipidowa. Wydzielina z gruczołów Meiboma odkłada się w postaci małych kropelek na krawędzi górnej i dolnej powieki. Podczas mrugania, kiedy górna i dolna powieka stykają się ze sobą, kropelki wydzieliny łączą się i tworzą film lipidowy na powierzchni oka. Kiedy powieki otwierają się, film lipidowy tworzy równą warstwę na filmie łzowym. Każde mrugnięcie uzupełnia ubytki warstwy lipidowej.
Zespół suchego oka może mieć wiele różnych przyczyn
Wśród przyczyn zespołu suchego oka wymienia się wiele różnych czynników. Są wśród nich choroby (np. cukrzyca), zabiegi chirurgiczne na gałce ocznej i chemioterapia. Przyczyną mogą też być zaburzenia hormonalne, przede wszystkim u kobiet w ciąży lub w wieku menopauzy, oraz podczas przyjmowania doustnych środków antykoncepcyjnych (pigułki). Dodatkowo zespół suchego oka mogą również wywołać leki i styl życia (niska wilgotność powietrza, klimatyzacja, palenie tytoniu, alkohol).
Kobieta z laptopem: sebra – stock.adobe.com
Klimatyzator: naypong – stock.adobe.com
Rodzaje zespołu suchego oka
W ramach klasyfikacji przyczyn tego schorzenia rozróżnia się dwie różne postaci zespołu suchego oka:
- Zespół suchego oka z towarzyszącą zmniejszoną produkcją łez – wywołana niedoborem łez spowodowanym zmniejszonym wydzielaniem fazy wodnej.
- Zespół suchego oka wywołany nadmiernym parowaniem łez – związana z zaburzeniami warstwy lipidowej.
Obie postaci prowadzą do ubytków filmu łzowego i mogą występować równolegle. W rozpoznaniu postaci zespołu suchego oka należy uwzględnić subiektywne objawy zgłaszane przez pacjenta (zob. Tabela nr 1).
1 na podstawie Kunert K. S. et. al. Trockenes Auge, Kaden Verlag, 2016: 53
Objawy związane z poszczególnymi postaciami zespołu suchego oka1
| Pieczenie |
| Podrażnienie krawędzi powiek |
| Nadmierne łzawienie |
| Nietolerancja soczewek kontaktowych |
| Dyskomfort podczas korzystania z urządzeń elektronicznych |
| Uczucie ciała obcego w oku |
| Zaczerwienienie spojówek |
| Zmęczenie oczu |
| Podwyższona wrażliwość na światło |
| Suchość w ustach |
Header image: iofoto – stock.adobe.com